Αντώνης Βαλασάκης

Είναι πλέον γνωστό ότι τα Greeklish, αυτή η υβριδική γλώσσα του Διαδικτύου, η οποία αντικαθιστά τους ελληνικούς χαρακτήρες με λατινικούς, είναι μέρος της καθημερινής ζωής ενός Έλληνα χρήστη ηλεκτρονικού υπολογιστή συνδεδεμένου στο Internet. Το παρακάτω άρθρο παραθέτει συνοπτικά τα αποτελέσματα  μιας μικρής, πιλοτικής online έρευνας πάνω στο θέμα, στην οποία συμμετείχαν 20 Έλληνες χρήστες από την Αθήνα και το Τορόντο του Καναδά.

Η έρευνα διεξήχθη μέσω ενός online ερωτηματολογίου, στο οποίο κλήθηκαν να απαντήσουν 11 Έλληνες/ίδες του Τορόντο του Καναδά και 9 Έλληνες/ίδες της Αθήνας. Το πρώτο μέρος του ερωτηματολογίου περιείχε ερωτήσεις που αφορούσαν κυρίως α) το ακαδημαϊκό τους υπόβαθρο στα Ελληνική και στην Αγγλική γλώσσα και β) την σχέση τους με το Internet και το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (e-mail). Από τα αποτελέσματα διαφάνηκε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτηθέντων κατέχει πολύ καλά και τις δύο γλώσσες, καθώς έχει εξοικειωθεί με το Διαδίκτυο και την ανταλλαγή ηλεκτρονικών μηνυμάτων.

Το δεύτερο μέρος του ερωτηματολογίου περιείχε ερωτήσεις που αφορούσαν την χρήση των λατινο-ελληνικών στα ηλεκτρονικά μηνύματα μεταξύ των Ελλήνων χρηστών. Ανακαλύψαμε ότι τα πρότυπα της Φωνητικής και Ορθογραφικής αντικατάστασης των ελληνικών με λατινικούς χαρακτ ήρες ισχύουν, παρόλα αυτά με αρκετές προσμίξεις και ιδιαιτερότητες. Σε γενικές γραμμές, δεν ακολουθείται κάποιος συγκεκριμένος “κανόνας”, αλλά, όπως πολλοί έχουν τονίσει από πριν, ο καθένας γράφει όπως θέλει.

Περισσότερο ενδιαφέρον είχαν οι απόψεις των συμμετεχόντων για το φαινόμενο. 
Οι παρακάτω πίνακες παραθέτουν συνοπτικά μερικά αποτελέσματα:

Από το μικρό αυτό δείγμα που έχουμε στα χέρια μας παρατηρούμε ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτηθέντων απάντησε ότι ο υπολογιστής δεν διαθέτει την κατάλληλη υποστήριξη για των ελληνικών χαρακτήρων. Από τα σχόλια που έκαναν οι συμμετέχοντες στο ερωτηματολόγιο διαφ άνηκε ότι οι Έλληνες έδωσαν την συγκεκριμένη απάντηση αναφερόμενοι στους παραλήπτες των μηνυμάτων τους, για τους οποίους θεωρούν ότι δεν διαθέτουν την κατάλληλη υποστήριξη για τα Ελληνικά, ειδικά στην περίπτωση εκείνων που ζουν στο εξωτερικό. Από την άλλη πλευρά, παρατηρούμε μια σταθερή τάση των χρηστών προς την ταχύτητα και την ευκολία, κάτι που είναι και χαρακτηριστικό των λατινο-ελληνικών χαρακτήρων, ειδικά από τους Ελληνο-Καναδούς χρήστες. Υπολογίζουμε ότι κάτι τέτοιο έχει να κάνει και με το γεγονός της μη ορθογραφικής διόρθωσης, ακόμη κι αν δεν διαφαίνεται καθαρά από τις απαντήσεις.

Στην ερώτηση “Πιστεύετε ότι η χρήση των λατινο-ελληνικών χαρακτήρων θα έχει επιπτώσεις στην Ελληνική γλώσσα” τα αποτελέσματα έχουν ως εξής:

Αναλυτικότερα:

Με την βοήθεια των σχολίων των ερωτηθέντων παρατηρήσαμε ότι η πλειοψηφία των γυναικών που συμμετείχαν στο ερωτηματολόγιο ανησυχεί για το φαινόμενο των Greeklish και τις επιπτώσεις του στην Ελληνική γλώσσα, ενώ είχαμε μεικτά δείγματα από τους άνδρες. Η μεγαλύτερη ανησυχία επικεντρώνεται στον τομέα της ορθογραφικής γνώσης των ελληνικών, που τείνει να συρρικνώνεται, καθώς και στον τομέα του τονισμού των λέξεων, στον οποίο δεν δίνεται καμία σημασία κατά την δι άρκεια γραφής των λατινο-ελληνικών. Από την άλλη πλευρά, εκείνοι που τάσσονται υπέρ των λατινο-ελληνικών πιστεύουν ότι τα Greeklish είναι απλώς ένας εύκολος τρόπος επικοινωνίας μέσω του Διαδικτύου, χωρίς ιδιαίτερες επιπτώσεις στην καθεαυτή Ελληνική γλώσσα.

            Παρόλα αυτά, όπως γράφει και ο Γιάννης Ανδρουτσόπουλος στο περιοδικό “Exegesis” (2000), τα Greeklish είναι μια πραγματικότητα, ανεπίσημη μεν, αλλά καθημερινή. Μια ολόκληρη γενιά νέων (και λιγότερο νέων) Ελλήνων τα χρησιμοποιούν —κι απ' ό,τι φαίνεται θα συνεχίσουν να τα χρησιμοποιούν για αρκετό καιρό ακόμη— σαν όχημα επαγγελματικής και ιδιωτικής επικοινωνίας. Χρέος δικό μας είναι να δεχθούμε αυτό το εργαλείο κάτω από ορισμένες συνθήκες, που θα το κ άνουν να πάψει να αποτελεί “θανάσιμη απειλή” για την Ελληνική γλώσσα και την ιστορία της.

Θερμές ευχαριστίες στον καθηγητή Γιάννη Ανδρουτσόπουλο για τις πολύτιμες πληροφορίες, καθώς και στην καλή φίλη Σοφία Καρυπίδου για την αμέριστη συμπαράστασή της.

Ο Αντώνης Βαλασάκης είναι μεταπτυχιακός φοιτητής του Ινστιτούτου Παιδαγωγικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Τορόντο στον Καναδά. Αποφοίτησε ως δάσκαλος από το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης στο Ρέθυμνο το 1998.

Email: avalassakis@oise.utoronto.ca