Του Χρήστου Ιωαννίδη

Η νέα ελληνική γλώσσα δεν είναι υπόθεση των τελευταίων τριάντα ή πενήντα ετών, αλλά αποτελεί προϊόν αδιάκοπης εξέλιξης 40 και πλέον αιώνων. Είναι η μοναδική ευρωπαϊκή γλώσσα που φανερώνει τόση συνέχεια και ενότητα ιστορικής και πολιτιστικής εξέλιξης. Γι΄ αυτό άλλωστε κατέχει μια ξεχωριστή θέση ανάμεσα στις 2.700 γλώσσες του κόσμου.

Η ελληνική γλώσσα ανήκει στην ομάδα γλωσσών, που αποτελούν την οικογένεια των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών, οι οποίες εμφανίζουν στενή δομική
(γραμματικοσυντακτική) και λεξιλογική συγγένεια, διαφέροντας από όλες τις άλλες γλώσσες και η αν άπτυξη των ιδιαιτέρων γλωσσικών χαρακτηριστικών που την ξεχωρίζουν από αυτές (την αρχαία ινδική, τις γερμανικές, τις σλαβικές, κλπ.) θα έγινε, φυσικά μετά την απομάκρυνση των Ελλήνων από τους λοιπούς Ινδοευρωπαίους, πιθανότατα κατά την 3^η χιλιετία, αφού τουλάχιστον το 2000 π.Χ. οι Έλληνες εμφανίζονται, κατά κύματα στο γεωγραφικό χώρο όπου εγκαταστάθηκαν και που από αυτόν ονομάστηκε Ελλάδα.

Όλες οι γλώσσες των λαών ως συστήματα επικοινωνίας είναι ισότιμες. Ορισμένες όμως γλώσσες που σήκωσαν το βάρος των ανεπτυγμένων μορφών πολιτισμού γνώρισαν μια καλλιέργεια που τις ξεχωρίζει από τις άλλες.

Κατ΄ εξοχήν καλλιεργημένη γλώσσα είναι η ελληνικ ή, αφού σμιλεύτηκε επί 30 και πλέον αιώνες στην έκφραση των λεπτών εννοιών του πολιτικού λόγου και των πολιτειακών θεσμών, σύνθετων εννοιών του ευαγγελικού λόγου και της πατερικής θεολογίας, καθώς και των βαθιών στοχαστικών εννοιών του αρχαίου δράματος, της πεζογραφίας και της ποίησης.

Δεν είναι, βέβαια, τυχαίο ότι η διεθνής επιστημονική γλώσσα σχημάτισε –και σχηματίζει και σήμερα -  τους περισσότερους όρους σε διάφορους τομείς της επιστήμης (ιατρική, φυσική, φιλολογία, φιλοσοφία, θεολογία, τεχνολογία, κ.α.) καταφεύγοντας σε ελληνικές ρίζες, λέξεις ή συστατικά.

Χιλιάδες λέξεις του διεθνούς λεξιλογίου, που οι απλοί ομιλητές της αγγλικής, της γερμανικής ή της ιαπωνικής ούτε καν το υποψιάζονται, κατά κανόνα, ότι είναι ελληνικά δάνεια στη γλώσσα τους. Από τις 166.724 αγγλικές λέξεις που περιλαμβάνονται στο αγγλικό λεξικό του Webster, υπολογίζεται ότι οι 35.136 λέξεις είναι ελληνικές ή ελληνογενείς.

Μια γλώσσα που αριθμεί βίον 40 αιώνων όπως η ελληνική, είναι φυσικό στο πέρασμα του χρόνου να έχει υποστεί μεταβολές στους φθόγγους που συνθέτουν τον τρόπο προσφοράς, στη γραμματική και στη συντακτική δομή, στην έκφραση. Οι μεταβολές αυτές όμως δεν ήταν τόσες και τέτοιες που να αλλοιώσουν τη δομική φυσιογνωμία της ελληνικής σε τέτοιο βαθμό, ώστε ο Έλληνας να αδυνατεί να πλησιάσει και να κατανοήσει περισσότερο ή λιγότερο, ένα αρχαίο κείμενο με μικρή προσπάθεια και κατάλληλη καθοδήγηση.

Ενώ η γλώσσα όμως εξελίσσεται συνεχώς, η γραφή έχει την τάση να μεταβάλλεται ή να μην παρακολουθεί τη γλώσσα στο ρυθμό εξελίξεώς της. Παράδειγμα το σημερινό αλφάβητό μας. Το παλαιό μυκηναϊκό αλφάβητο ήταν συλλαβικό και δύσχρηστο.

Έτσι λοιπόν οι Έλληνες γύρω στον 10^ο π.Χ. αιώνα, παίρνουν από τους Φοίνικες τη
συμφωνογραφική γραφή που ήταν οικονομικότερη και πιο εύχρηστη της συλλαβογραφικής. Αλλά δεν αρκούνται σ΄ αυτό. Επινοούν για πρώτη φορά στην ιστορία της γραφής τη δήλωση των φωνηέντων, αυτών δηλαδή που αποτελούν τη βάση της συλλαβής και της γλώσσας γενικότερα. Επινοούν ακόμη μερικά σύμφωνα που χρειάζονται στην ελληνική και φτ άνουν στη δημιουργία της πρώτης πραγματικά αλφαβητικής γραφής. Πρόκειται για την ίδια γραφή που, με τη μορφή του δυτικού ελληνικού (Χαλκιδικού) αλφάβητου, εξελίχθηκε σε αυτό που ονομάζουμε λατινικό αλφάβητο, ένα αλφάβητο που μέσω της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και των λατινογενών
(ρωμανικών)εθνών και γλωσσών πέρασε σε ευρύτερη χρήση ανά τον κόσμο.

Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι το αλφάβητο που χρησιμοποιούμε σήμερα μαρτυρείται από τον 8^ο αιώνα, ενώ η ορθογραφία που χρησιμοποιούμε ανάγεται στο 400 π.Χ.

Η καλλιέργεια της ελληνικής γλώσσας, γραπτής και προφορικής, συνεχίστηκε σε κυμαινόμενο επίπεδο από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας, γεγονός που και την ποιότητα της γλώσσας μας ωφέλησε και σε μεταβολές της ελληνικής κατά φυσικό τρόπο οδήγησε.